Terug in de tijd

Het leek me jaren geleden al leuk om eens naar de afkomst van de familie Vos te kijken. Ik was via een tante en nicht van moederszijde eind vorige eeuw in contact gebracht met iemand (Dick van Wingerden uit Rotterdam Ommoord) die daar ervaring mee had. Hij gaf me een tip voor een Prisma Pocket, waarvan de titel was: Stamboomonderzoek.
Het is jarenlang een voornemen gebleven, omdat ik mij nog niet langs stoffige archieven door het land zag banjeren.

Van moederskant waren er wat Van Brakels die er een hele klus van maakten. Ik heb twee stambomen/familieboeken voorbij zien komen. En elke keer dat ik daar aan dacht, bleef dat voornemen maar hangen. Wat zou het leuk zijn als ik wat meer over de Vossen-afkomst zou weten.

Van m’n vader wist ik natuurlijk al wat: dat zijn vader een Brabantse schoenmaker was die zijn geluk in diens jonge jaren in Rotterdam-Kralingen beproefde.

Dat de tijd soms in je voordeel kan werken, is bekend. Inmiddels kan je heel wat meer zicht krijgen op je afkomst door digitale media te raadplegen, websites en fora te bezoeken. Veel archiefstukken zijn ook vanaf de pc, iPad of iPhone in te zien. De combinatie van met pensioen zijn en corona-voorzichtigheid maken dat het onderzoek pad wat makkelijker betreden kan worden.

Kom mee, laten we eens kijken wat ik gevonden heb!

Opa Adriaan Vos

Maar eerst de eerste stap: m’n vader Cornelis Marinus Vos. Die is geboren op 25-12-1906 in Rotterdam en in dezelfde plaats overleden op 14-04-1977.
Zijn vader, dus mijn opa, heette Adriaan Vos. Hij is geboren op 24-01-1868 in het kleine dorpje Capelle in Noord-Brabant. De Langstraat, een steek die streng christelijke beginselen naleefden. Tegenwoordig heet dat Sprang-Capelle en valt onder de gemeente Waalwijk. Hij was schoenmaker (ik neem aan in de schoenindustrie), zoals heel veel streekgenoten generaties lang in de Langstraat. In 1895 is hij met zijn gezin naar Rotterdam getogen om daar geluk te beproeven als schoenmaker aan de Vlietlaan in Kralingen.

Maar in de zoektocht stuitte ik op iets wat bijzonder was. Bij de geboorte van opa Adriaan was zijn moeder, Adriana Molegraaf, nog ongehuwd. Opa Adriaan droeg dus na de aangifte bij de ambtenaar van de burgerlijke stand de achternaam Molegraaf! Zelfs heette hij Molengraaf, omdat die ambtenaar zijn moeder als Adriana Molengraaf vermeldde, met een extra N.

Bij deze ontdekking herinnerde ik weer wat mijn moeder destijds vertelde toen ik mijn plan vertelde om de Vossen-stamboom te onderzoeken: “Daar zal je snel klaar mee zijn, want opa Vos was een ‘voorkind’ dat geboren was voordat zijn moeder met een Vos huwde”.

Adriaan heeft pas de achternaam Vos gekregen toen zijn moeder op 28-01-1875 huwde met Johannes Vos, die hem bij dit huwelijk in de gemeente Sprang in Noord-Brabant erkende.
En dat was voor mij wel een bijzondere ontdekking. Was Adriaan Vos ook wel biologisch gerelateerd aan de Vossen of was er een andere verwekker? Is hij om economische redenen uit Sprang vertrokken of speelden andere factoren een rol?

Overgrootmoeder Adriana Vos-Molegraaf

Nu even verder inzoomen op mijn overgrootmoeder Adriana Molegraaf. Zij is geboren op 11-02-1842 in de gemeente Capelle (N.Br.). Zij was de dochter van een alleenstaande moeder, Cornelia Molegraaf (1815-1896).
Haar eerste zoontje Cornelis kreeg ze als ongehuwde in 1865 en hij heeft maar een jaar geleefd. Daarna werd mijn opa in 1868 geboren en in 1871 werd nog een zoontje Johannes geboren dat maar een paar maanden heeft geleefd.

Ik vraag me af welke factoren een rol speelden bij het ongehuwde moederschap. Hoe werd dit maatschappelijk gezien? Hoe viel dit samen met het stengere geloof. Wellicht hangt het ook af of overgrootvader Johannes in beeld was als verwekker/gezinshoofd, ok al waren ze nog niet gehuwd. Misschien wordt dit ooit nog wat helderder.

Zij huwde op haar 32 in 1875 dus met Johannes Vos (schoenmaker) die toen 35 jaar was.
Samen kregen ze nog 5 kinderen waarvan de 3 dochters en een zoon als baby overleden. Wat triest. Hun zoon Johannes Cornelis Vos werd in 1876 geboren en hij bleef gelukkig wel in leven. Hij was kennelijk voorbestemd om ook schoenmaker te worden en werd dat ook. Het gezin telde dus twee zonen: opa Adriaan en deze Johannes Cornelis. Broers of halfbroers. Die vraag staat open.

Twee takken Vos eind 19e eeuw

De twee broers zorgden voor twee aftakkingen: de Rotterdamse tak van opa Adriaan en de Sprangse tak van Johannes Cornelis.
Konden ze het samen thuis in Sprang goed vinden. Dat vermeldt de overlevering niet. Als overgrootvader Johannes de biologische vader van beiden is, zou het een gewoon gezin geweest kunnen zijn. Of waren het halfbroers en had Adriaan een andere positie? En was dat ook mede een reden voor hem om naar Rotterdam te gaan?

Toen Johannes Vos in 1891 overleed was Adriana nog maar 49 jaar. In datzelfde jaar huwde opa Adriaan met mijn oma Teuna Johanna Dalmaijer. Een jaar later hertrouwde Adriana met Teunis van Dongen. Opa Adriaan was de getuige voor zijn moeder bij de huwelijksvoltrekking. Hij nam dus een speciale plaats in voor zijn moeder.

In 1907 huwde broer Johannes Cornelis Vos met Antonia Spuijbroek. Toen moeder Adriana in 1922 overleed namen zij hun stiefvader Teunis van Dongen in huis. Die beste man is op hoge leeftijd in 1925 overleden.

De Rotterdamse tak is mij natuurlijk bekend. Misschien ga ik daar later nog over schrijven. Eerst eens inzoomen op de Sprangse tak vanuit mijn Stolwijkse perspectief.

Uit het huwelijk van Johannes Cornelis Vos, die in 1943 is overleden, met Antonia Spuijbroek zijn 3 kinderen geboren:
Johannes Teunis Vos in 1908, Anna Adriana in 1911 (zelfde geboortejaar als mijn moeder) en ten slotte Adriana Hendrika in 1915. De familielijn zet zich dus voort. Het kostte even moeite om deze informatie boven water te krijgen.

Johannes Teunis Vos is in 1936 gehuwd met Adriana Rijken (ook geboren in 1911). Je komt inderdaad telkens dezelfde voornamen tegen in deze streek! Hij overleed in 1972 in ’s-Hertogenbosch. Ik dacht heel even dat deze tak naar Den Bosch was verhuisd, maar dat blijkt volgens mij toch niet het geval. Er zijn vier kinderen uit dit huwelijk geboren. De afgeschermde gegevens in stamboompagina’s op internet maken het moeilijker om exacte gegevens boven water te krijgen. In ieder geval lijkt het erop dat er 1 zoon geboren is en drie dochters die gehuwd zijn met Van der Hammen, Scholte en De Jong.

Hier moet ik het nog even bij laten. Hopelijk word ik nog wat geholpen om uit te vinden of er van de verschillende Vossen in Sprang-Capelle er iemand familie is. Ik zou het wel leuk vinden om die de hand te schudden (als dat na corona meer mag)

Cees Vos (roepnaam van Cornelis Marinus Vos Jr.)